NYINAONI GEGURITAN KARYA SASTRA POPULER

Pangertene Geguritan

Geguritan iku kalebu puisi Jawa anyar/modheren, amarga ora kaiket dening pathokan kaya dene tembang macapat. Geguritan bisa dijlentrehake wohing susastra kang basane cekak, gabung, lan endah. Tegese ukarane ora nggladrah, tembunge duwe makna utawa teges kang jero, lan nggunakake tembung-tembung rinengga (purwakanthi swara, sastra, lan basa). Mula geguritan ing kawitane mung cekak nanging nggunanake tembung-tembung kang duwe nilai estetika sing dhuwur. Wujud geguiritan iku saemper karo syair. Panulisane kanti awujud gatra/bait. 

Unsur-unsur geguritan

Geguritan iku kawangun saka unsur fisik lan non fisik. Dene katrangane kaya mangkene.

·         Unsur fisik, yaiku:

a.  Diksi (pemilihan kata), yaiku nggatekake lan menehi tekanan basa, utamane babagan tembung-tembung utama ing geguritan.

b.      Citraan, yaiku andharan saka panulis supaya gawe sengsem pamaose.

c.       Majas (gaya bahasa), yaiku wujud ukara kang isa narik kawigaten.

d.      Bunyi, yaiku nemtokake tembung-tembung kang digunakake isa narik kawigaten, mula kudu duwe nilai sastra nanging komunikatif.

e.       Tipografi, yaiku wujud geguritan iku isa narik kawigaten.

·         Unsur non fiksi, yaiku:

a.     Tema, yaiku gagasan pokok kang diandharake dening penyair lumantar geguritane. tema kudu duweni sipat: khusus, objektif, lan lugas. Jinising tema yaiku: ketuhanan (religious), kamanungsan, tresna, patriotism, alam, demokrasi, persahabatan, lsp.

b.      Perasaan, yaiku rasa pangrasa kang kepengin diandharake dening pangripta.

c.       Nada/irama, yaiku kajiwan pangripta nalika gawe geguritan, didukung karo irama, irama bisa ateges owah-owahan saka banter alon, dhuwur cendhek, utawa dhawa-cendhake tembung kanti dibolan-baleni tembunge supaya nuwuhake gelombang swara sing bisa gawe endahe geguritan.

d.  Amanat/piwulang, yaiku lumantar tulisan pangripta geguirtan bisa ngandharake pesen kang bakal dijlentrehake.

Jinis geguritan

Nalika dibandhingake karo jinis sastra liyane, geguritan minangka jinis kang duwe awujud wedharan kang cekak aos. Babagan iki bisa dadi pengaruh marang pamaca mahami isine, pamaca banjur bisa nggoleki teges kang kamot ing sajrone geguritan. Kanggo ngerteni lan mahami geguritan, awakedhewe kudu ngerti jinis-jinise geguritan. Adhedhasar surasane kang kamot jrone geguritan ing jaman saiki kayata:

a.       Ode, yaiku geguritan kang surasane ngemot pangalembana marang wong liya, negara kang dianggep luhur.

b.      Himne, yaiku geguirtan nglembana marang Gusti Kang Mahakuwasa.

c.       Elegi, yaiku geguritan sing njlentrehake sawijining bab kang nelangsa.

d.      Epigram, yaiku geguritan kang surasane babagan piwulang-piwulang moral, nilai urip kang becik lan bener, sing ditulis kanti ringkes.

e.       Satire, yaiku geguritan kang surasane ngenyek kanthi kasar marang sawijining bab kang ora adil sing ana ing kauripan.

f.       Romansa, yaiku geguritan kang surasane babagan katresnan. Tresna marang sakabehing bab.

g.      Balada, yaiku geguritan kang surasane babagan crita kang nyata.

Cara gawe panulisane geguritan

Carane gawe geguritan kang becik, yaiku:

a.       Nemtokake ide/tema, ditindakake kanti nglumpukake utawa golek informasi saka maca, nonton, lan ngrasakake marang prastawa lan pengalaman pribadhi, sosial masarakat utawa uga bisa universal (kamanungsan lan ketuhanan).

b.      Nyaring, milih utawa nyaring informasi (prastawa, tema, ide, gagasan) kang narik kawigaten saka tema kang dinggo. Sabanjure mikirake, ngrenungake, lan nafsirake tema sing sesuai karo sing dituju, konteks, lan pangerten kang diduweni.

c.       Ngripta geguritan, minangka proses kang kudu ditindakake kanti tliti, awit panulise mbutuhake kreatifitas, intuisi, lan imajinasi, sarta pengalaman lan katrampilan. Mula saka iku, proses iki dibutuhake katrampilan nemtokake tembung lan ukara kang trep, cekak, aos, endah, lan nengsemake. Sabanjure bisa ngasilake tembung-tembung kang duweni teges, kabentuk, karakit, lan kaweka minangka geguritan.

d.      Tembung tembung lan ukara ukara kang wis digawe mau banjur ditaliti maneh.

ING NGISOR IKI ANA TULADHA VIDEO LOMBA GEGURITAN. MONGGO DIPUN SEMAK!